طبق آماری که در سال 94 منتشر شد، سرانه مطالعه در ایران ۱۸ دقیقه و در خراسان رضوی ۶۷ دقیقه بود! یعنی نزدیک به 4 برابر سرانه مطالعه در کشور، اما این آمار در سال گذشته به شدت افت کرده است.
طبق اعلام آقای سبزیان مدیر کل کتابخانه‌های استان خراسان رضوی، این استان از لحاظ سرانه تعداد كتابخانه های عمومی نیز در بین پنج استان بزرگ كشور شامل اصفهان، تهران، شیراز و خوزستان در جایگاه پنجم قرار دارد و شهر مشهد نیز از لحاظ این سرانه در بین هشت كلانشهر كشور، در جایگاه آخر ایستاده است.
عدم اشتیاق مردم به مطالعه دلایل مختلفی مانند گران بودن کاغذ، عدم داشتن وقت و حوصله کافی برای مطالعه و حتی عدم فرهنگ سازی مناسب دارد که هر کدام راه حل جداگانه‌ای می‌طلبد.
مسئولین کشوری و شهری تقریبا همگی بر اهمیت کتاب و کتابخوانی تاکید دارند، اما اینکه چرا قدمی در این راستا بر داشته نمی‌شود سوالی است که پاسخش مجهول مانده.
مطالعه فقط در بین شمار اندکی از ایرانیان جریان دارد و حتی بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان نیز جز کتاب درسی، مطالعه دیگری ندارند.
نظام آموزشی نیز دانش‌آموزان را به مطالعه تشویق نمی‌کند و از سوی دیگر محصولات فرهنگی و کتاب جزو کالاهای لوکس به شمار رفته و در سبد خانوارها قرار ندارد.
در این وضعیت کودک و نوجوان فقط برای رفع تکلیف و آن هم از روی اجبار تکالیف درسی را انجام می‌دهد.
حتی اگر قیمت بالای کتاب را بهانه‌ای برای عدم کتابخوانی بدانیم باید گفت خرید یک کتاب حتی در روزگار گرانی کاغذ و ارز چهار هزار و اندی دولتی، کار دشواری به اندازه خرید پیتزا پپرونی ۴۵ هزار تومانی نیست! گاها خرید یک کتاب و مطالعه دقیق آن، توانسته راه و رسم زندگی و کسب و کار فرد یا گروه یا مجموعه‌ای را دگرگون کند و فرصت‌های طلایی بسیاری را فرا روی آنان قرار دهد.
مثلا با خرید یک کتاب ۵۰۰ صفحه ای تحلیل تکنیکال و بنیادی بازار بورس ایران حتی اگر شما در سطح دیپلم دبیرستان سواد داشته باشید، می‌توانید فرصت ورود عالی به بازار بورس ایران با صدها شرکت در ده ها گروه صنعتی و خدماتی را پیدا کرده و سرمایه خود را به طور چشمگیر سودآور کنید.
در سال‌های نه چندان دور کشور هایی مانند نروژ، آلمان، هلند و فلاند بیشترین سرانه مطالعه را در بین کشور های دنیا داشتند، اما طبق آخرین بررسی ها کشورهای آسیایی مانند هند، ژاپن و چین سه کشور برتر در این حوزه بوده‌اند و کشورهای اروپایی مانند انگلیس و فرانسه بعد از آنها قرار دارند.
البته جمعیت بالای هند و چین تاثیر به سزایی در این آمار دارد، اما باید قبول کرد این کشورها در فرهنگ سازی نیز اقدامات موثری انجام داده‌اند.
در کشور ما نیز علی رغم تاکید مقام معظم رهبری بر امر کتاب و کتابخوانی اما مسئولین هنوز نتوانسته‌اند نه در فرهنگ سازی و نه در کنترل قیمت کاغذ و کتاب موفق باشند، با این حال چیزی حدود 30 میلیون ایرانی کتاب می‌خوانند که البته نیاز است بر جمعیت آنان اضافه شود.
نمایشگاه کتاب فرصت بسیار مناسبی است تا مسئولین با دعوت ناشرین و نویسندگان بزرگ این فرصت را ایجاد کنند تا مردم کتاب خوب بخوانند، چرا که معمولا مردم مشهد از این نمایشگاه استقبال خوبی دارند، اما اگر کیفیت این نمایشگاه مناسب نباشد هیچ تاثیری بر روند کتابخوانی شهر نخواهد داشت.
عدم تاثیر این نمایشگاه بر افزایش سرانه مطالعه در شهر نیز می‌تواند مصداق بارز هدر دادن سرمایه شهری باشد، اما اگر این نمایشگاه به شکل صحیح با کیفیتی مناسب برگزار شود می‌تواند با توجه به فضای ایجاد شده در بازه زمانی برگزاری نمایشگاه، تاثیری چشمگیر در مطالعه درسی و غیر درسی شهروندان داشته باشد و دیگر شاهد غرفه‌های خالی از بازدیدکننده در نمایشگاه کتاب مشهد نباشیم.
سید شایان حسینی راد – دبیر سرویس شهری پایگاه خبری تحلیلی افق اندیشان مشهد
