The concept of resilience was introduced by Halling in 1973 in the field of ecology. However, there are different definitions of it after disaster resilience, the last of which is the definition of the US National Academy in 2012. It should be noted that entering the topic of resilience to the topics of urban planning and crisis management is the birth of a new culture. Urban resilience is a relatively new concept in urban studies and urban planning; Resilience is derived from biological discipline that determines the ability of an organism of a system to withstand and recover from a shock, disaster, or disease. As a result, in general, the definition of urban resilience or resilience can be interpreted from the perspective of an urban crisis to the ability of a region or urban system to withstand a wide flood of shock and tension. Because today, urban spaces can best play the role of centers of collective life. Studies conducted in the world show that the vulnerability of different groups of people living in dangerous areas of the city, depending on their standard of living and social and physical status in different places and the resulting damage is always in addition to the surprise of officials; It costs a lot of money and has a very high potential to become other types of damage, including political, economic and cultural. Also, depending on the amount and context, it can take different directions. Today, analyzing and increasing resilience and reducing vulnerability to natural hazards has become an important and broad area in the field of risk planning and management.
The first issue of resilience in the city is location, and this must be done in such a way that we make the best use of nature and the ecosystem. At the same time, we do the least damage to natural resources. The second thing to consider about resilience is dispersion and decentralization, meaning that the less concentrated and concentrated our activities and buildings are, the less losses we will have. Dispersal and decentralization must be considered in human and structural dimensions and considered in comprehensive plans. Land use improvement is another issue and we should try to have wide and open spaces in urban designs and minimize narrow passages and create a combination of wide, green and wide spaces with our uses.
In relation to the concept of resilient urban design, cities are considered complex linear systems with interdependent components. Cities are made up of architectural, demographic, and infrastructural structures, and these components increase cities’ vulnerability to natural or man-made disasters (Godschalk 2003).
Resilient urban design has the ability to learn from experience and be resilient to change. In a resilient city, gradual planning is a possible and sometimes desirable tool for development. For example, the development on the man-made island of Jouberg initially had a long-term plan that failed, but later had a gradual planning that was done in detail. Urban projects must have a long-term vision, entitled “People want to understand the plans of their cities.” Successful projects have a high level of democratic participation and enthusiasm, and the views of local people are taken into account. Resilient will require the active participation of community members at all levels. In the resilient city, projects must consider the human scale. As Hezf Hamel emphasizes, urban planning must be in line with the needs of the people of that city.
مفهوم تاب آوری توسط هالینگ در 1973در زمینه اکولوژی ارائه شد. با این حال تعاریف متفاوتی از آن به بعد از تاب آوری در حوزه سوانح ارائه شده است که آخرین آن مربوط به تعریف آکادمی ملی آمریکا در سال 2012 می باشد. بایستی اشاره نمود که ورود به مبحث تاب آوری به مباحث شهرسازی و مدیریت بحران به مثابه تولد فرهنگی جدید می باشد.تاب آوری شهری یک مفهوم نسبتا جدید در مطالعات شهری و شهرسازی است؛ تاب آوری برگرفته از نظم و انضباط بیولوژیکی است که توانایی ارگانیسم یک سیستم برای مقاومت در برابر یک شوک، فاجعه و بیماری و بهبود یافتن از آن تعیین می گردد. در نتیجه به صورت کلی تعریف تاب آوری یا انعطاف پذیری شهری را از چشم انداز بحران شهری به توانایی منطقه یا نظام شهری جهت مقاومت در برابر سیل گسترده ای از شوک و تنش می توان تعبیر کرد. چرا که امروزه فضاهای شهری به بهترین وجه می توانند نقش مراکز زندگی جمعی را ایفا کنند. مطالعات انجام شده در دنیا نشان می دهد که آسیب پذیری گروه های مختلف مردم ساکن در نواحی خطر خیز شهر، بسته به سطح زندگی و وضعیت اجتماعی و فیزیکی آن ها در نقاط مختلف متفاوت است و آسیب های ناشی از آن همواره علاوه بر غافلگیری مسئولان؛ هزینه های زیادی را تحمیل کرده و قابلیت بسیار بالایی برای تبدیل شدن به انواع دیگر آسیب ها اعم از سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را دارا است. همچنین، بنا به میزان و زمینه ی آن می تواند جهت ها متفاوتی به خود بگیرد. امروزه، تحلیل و افزایش تاب آوری و در مقابل کاهش آسیب پذیری در برابر مخاطرات طبیعی به حوزه مهم و گسترده ای در حیطه ی برنامه ریزی و مدیریت مخاطرات تبدیل شده است .
نخستین مسئله از عوامل تاب آوری در شهر مکان یابی است و این کار باید به گونه ای صورت گیرد تا بهترین استفاده را از طبیعت و زیست بوم داشته باشیم. در عین این که حداقل صدمه را به منابع طبیعی می زنیم. دومین نکته ای که باید در مورد تاب آوری در نظر داشته باشیم پراکنده سازی و تمرکززدایی است یعنی هر چه فعالیت ها و بناهای ما نسبت به همدیگر تمرکز و تراکم کمتری داشته باشد تلفات کمتری خواهیم داشت. پراکنده سازی و تمرکززدایی باید در ابعاد انسانی و ساختمانی در نظر گرفته شود و در طرح های جامع مورد توجه قرار گیرد. اصلاح کاربری زمین از مسائل دیگر است و باید در طراحی های شهری تلاش نماییم که فضاهای وسیع و باز داشته باشیم و معابر باریک را به حداقل برسانیم و ترکیبی از فضاهای گسترده، سبز و وسیع با کاربری هایمان به وجود بیاوریم.
در رابطه با مفهوم طراحی شهری تاب آور، شهرها سیستم های خطی پیچیده و با اجزایی بهم وابسته در نظر گرفته می شوند. شهرها از ساختارهای معماری، جمعیتی و زیرساختی تشکیل شده اند و این اجزا آسیب پذیری شهرها را در برابر سوانح طبیعی یا مصنوعی(انسان ساز) افزایش می دهند.(Godschalk2003)
طراحی شهری تاب آور این توانایی را دارد که از تجارب یاد بگیرد و نسبت به تغییرات، تاب آوری داشته باشد. در شهر تاب آور برنامه ریزی تدریجی وسیله ای امکان پذیر و گاهی مطلوب برای توسعه است. به عنوان مثال، توسعه انجام گرفته در جزیره انسان ساخت ژوبرگ در ابتدا یک برنامه بلند مدت داشت که شکست خورد، اما بعدها دارای برنامه ریزی تدریجی شد که جز به جز نیز انجام شد. پروژه های شهری باید یک چشم انداز بلند مدت داشته باشند با عنوان “مردم می خواهند برنامه شهرهایشان را درک کنند”.پروژه های موفق دارای سطح بالایی از مشارکت دموکراتیک و پرشورهستند و دیدگاه های مردم محلی نیزدر نظر گرفته می شود توسعه شهرها و واحدهای همسایگی تاب آور به مشارکت فعال اعضای جامعه در تمام سطوح نیاز خواهد داشت .در شهرتاب آور پروژه ها باید مقیاس انسانی در نظر بگیرند. همانطور که هزف همل تاکید می کند، برنامه ریزی شهری باید در راستای نیازهای مردم آن شهر باشد.
پوریا علایی _ کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری
