۱⃣اول:
بر اساس اعلام وزارت راه و شهرسازی در سال ۹۶ حدود ۲۰ میلیون از مردم ایران به حاشیه شهرها رانده شده اند. این آمار به یقین طی دو سال اخیر برای گران شد مسکن و هزینه های زندگی شهری رشد قابل توجهی داشته است. سهم مشهد مقدس از این جمعیت، حدود یک و نیم میلیون نفر است. یعنی حدود ۵۰ درصد جمعیت مشهد!
همه از این آمارها باخبرند. دستگاه های مسوول خودشان این آمار را منتشر می کنند.خودشان هشدار وزنگ خطر را به صدا در می آورند و از سایر دستگاهها و سازمان ها استمداد می جویند. و پیرو همین هشدارها و پیگیری مسولان شهری و ملی، جمعی دست بکار می شوند و برنامه ملی می نویسند.این برنامه ملی را مثل طرح هادی روستایی برای حاشیه شهر کرمانشاه ، کرج، اهواز، مشهد، اصفهان ، تبریز ، شیراز وزاهدان تجویز و نسخه پیچی می کنند.!
اولین مصیب شروع می شود. یک روز طرح سکونت گاه های غیر رسمی، یک روز طرح هادی روستایی ، یک روز طرح مناطق کم برخوردار ، یک روز طرح سکونت گاه های غیر ایمن ، یک روز طرح بازآفرینی، یک روز طرح حاشیه نشینان ، یک روز ساماندهی اقشار آسیب پذیر و … همه این طرح ها با اعتبارات و بودجه هایی مصوب و گاهی خیرخواهانی مسوولیت می گیرند، می آیند و می روند و بازدید می کنند و همایش و نمایش و …اما ؛مردم هم چنان در انتظار بهبود وضعیت موجود هستند! مسوولان از همکاری نکردن دستگاه ها در رفع مشکلات حاشیه نشینان از هم گلایه می کنند.!
۲⃣دوم:
برای حساس شدن دستگاه ها نسبت به حاشیه شهر کارهای دیگری هم لازم است. آمار قاچاق ، آمار قتل ، آمار فحشا، آمار اعتیاد ، آمار بیکاری ، آمار فقر ، آمار بزهکاری ، آمار زندانی ، آمار طلاق ،آمار بدبختی ، آمار بیچاره گی ، آمار ناامنی ، آمار جرم خیزی و همه مشکلات ابناء بشر از روز آفرینش تا الان را به مردم محروم حاشیه شهر نسبت بدهیم تا شاید عده ای را بتوان از خواب غفلت بیدار کرد! اما این آمارها هم کارساز نیست. چون آمار قهرمان ها ، آمار بااستعدادها ، آمار همدلی ها ، آمار لوطی گری ها ، آمار به فکر همسایه بودن ها ، آمار اعتکاف ها ، آمار مساجد فعال و با انگیزه ، آمار مواسات ها ، آمار خلاقیت ها ، آمار شهدا و خیلی چیزها که دستگاهی برای شمارش آن تاسیس نشده است ؛ حذف می شود وگویا این مردم که قرار بود مسائلشان را حل کنیم و فلسفه انقلاب برای اجرای عدالت و ساماندهی پا برهنه ها و محرومان بود، الان خودشان مساله اند!
۳⃣سوم:
چه باید کرد؟
مسوولان عالی استان و شهر چند سالی به محله هایی که در آن بزرگ شدند، برگردند. بچه هایشان را در همان مدارس ثبت نام کنند. بچه ها دردهای هم کلاسی هایشان را هر روز به مسوولان منتقل می کنند. اشکالی ندارد خانه هایشان از داشتن یک پلاک ساده محروم و کوچه شان بی نام باشد. بعد خواهند دید چه سخت است آدرس دادن به آمبولانس ، آتش نشانی و نهادهای خدماتی و …!
اما؛ کار اساسی تر تدوین یک برنامه اقدام است. با این مقدمه که از نسخه های ملی و به خصوص وارداتی عدول کنند وقبول کنند که مشکلات کال زرکش ، با مشکلات طرق و محله ایوان ، مشکلات شیخ حسن با التیمور ، مشکلات نیزه با تاجرآباد، مشکلات سیس آباد با قرقی ، مشکلات کشف با مهدی آباد مشکلات اسماعیل آباد با کشاورز از نظر ساختاری و محتوایی باهم فرق دارد. طرح اقدام باید کوچه به کوچه تدوین و بر روی یک سایت اطلاع رسانی و برای هر کدام از آن ها برنامه اقدام با زمانبندی معین و معقول برای هر مشکل نوشته شود. مردم باید هر سال ببینند مثلا ۱۰ مشکل از ۱۰۰ مشکل در سایت حل و اطلاع رسانی شده است. مردم هوشمند و فهیمند و اگر صداقت ببینند خودشان در کاهش و کنترل مشکلات کمک کار مسوولان خواهند بود.در طرح اقدام، ظرفیت ها و فرصت های محله منتشر شود.مشکلات کالبدی ، فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی دسته بندی و برای هر کدام برنامه اقدام جداگانه ای با حضور فرهیختگان ساکن هر محله تدوین شود. بهترین راه حل ها را مردم ساکن می دانند. پشتیبانی و تسهیل گری نهادهای شهری و ملی از پیشنهادها، یک کار بنیادی است.
از بزرگترین مصائب حاشیه ها این است که حاشیه باید یک متولی فرادولتی فعال با محوریت نماینده ولی فقیه داشته باشد. البته این مهم در قالب ستاد فرهنگی و اجتماعی حاشیه شهر تشکیل شده و دستاوردهای ارزشمندی نیز طی سالهای گذشته داشته است. اما مشکلات و مسائل و مصائب صرفا در حوزه فرهنگی و اجتماعی حل و فصل نخواهد شد. اعضای این ستاد باید بیشتر ساکنین، فعالان و فرهیختگان محله های محروم باشند.دستگاه های دولتی تسهیل گر و عملیات ها حتی المقدور به نهادهای اجتماعی محله واگذار شود.

مهدی ابراهیمی