برنامه ریزی شهری یکی از ضروری‌ترین علوم است که انسان در نظر می‌گیرد که اکنون چه تعداد از جمعیت جهان در شهرها و اطراف آن زندگی می‌کنند. در سال ۱۸۰۰ فقط بیش از ۲ درصد از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کردند. در سال ۱۹۵۰ این تعداد به ۳۰ درصد رسیده بود و اکنون بیش از ۶۰ درصد است. پیش بینی می‌شود این رقم تا سال ۲۰۵۰ به بیش از ۷۵ درصد برسد.
برنامه ریزی شهر بر کیفیت زندگی در شهرها، حومه شهرها، شهرها و روستا‌ها تمرکز دارد. همان طور که یک پزشک برای بهبود بیمار نیاز به دانستن تک تک سیستم‌های بسته بدن دارد، برنامه ریزان شهر نیز باید از سیستم‌های شهری که در آن کار می‌کنند اطلاعات داشته باشند. برنامه ریزان باید عوامل زیادی از جمله اقتصاد، محیط زیست و نیازهای فرهنگی و حمل و نقل را در نظر بگیرند. برنامه ریزان شهر باید کاربرد‌های فعلی ساختمان ها، جاده‌ها و امکانات موجود در شهر خود را بفهمند و این را که این کاربرد‌ها در آینده چگونه شهر را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
برنامه ریزی شهری، سامان دهی فضایی ساختار‌های کالبدی است. همین تفکر که انسان را به مثابه قطعه‌ای از یک ماشین بزرگ تلقی می‌کند، به طریق اولی شهر را نیز پدیده‌ای مادی و مکانیکی می‌انگارد، درحالی که اندکی مداقه در شکل گیری و حیات شهرها نشان می‌دهد که شهر یک موجود زنده است و متشکل از کالبد و قوانین حاکم بر آن به انضمام اهل خویش است، به گونه‌ای که تصور شهر بدون اهل آن ناممکن است. همان گونه که در طرح‌های شهری جدید تصور حیات و رشد آن بدون شهروندان، ممکن نیست.
شهر مشهد در دوره مدیریت جدید شهری به عنوان جهان شهر برکت و کرامت باید نهادینه ساز سبک مدیریت انقلاب اسلامی مبتنی بر مدیریت گفتمانی مردمی، علمی و جهادی باشد.
شهر مشهد، مقدس است؛ زیرا میزبان مضجع منور و قدسی ثامن الحجج (ع) است و وابستگی به خصایل این امام رئوف (ع) منشأ ارزش بنیادی شهر است و نگاه برنامه ریزان و مدیران باید مبتنی بر این ارزش‌های بنیادی حاکم بر رویدادها، طرح‌ها و نگرش‌ها باشد.
اسناد هدایتگر برنامه ریزی شهری در دوره جدید مبتنی بر گزاره‌های چشم انداز تحقق تمدن اسلامی برگرفته از الگوی اسلامی ایرانی در گام دوم انقلاب و منویات و مطالبات رهبر معظم انقلاب مدظله العالی و بسته سیاستی شورای اسلامی شهر در دوره ششم است. این بسته شامل پنج سطح ملی، منطقه ای، استانی، شهری و محلی است.
بستر رضوی در مشهد مهربان بر مبنای سه گانه خادم، زائر، مجاور صورت می‌پذیرد و باید محور برنامه ریزی شهری بر این مبنا به نحوی صورت بپذیرد که حریم رضوی و فضای حاکم بر آن به همه مناطق و ارکان شهری گسترش پیدا کند. یعنی اینکه همه ما در حریم رضوی که فضایی معنوی و مقدس است خیلی از مسائل را بیشتر رعایت می‌کنیم و روحیه و رویکرد مهربانانه‌ای به یکدیگر داریم به همه کالبد شهر سرایت پیدا کند و نمونه عینی آن، این است که همه ما که در شهر زندگی می‌کنند خود را خدمتگزار زائران و مجاوران بدانیم و با بهبود روحیه شهروندی، سازمانی، کالبد جدیدی را در فضای شهری به ارمغان بیاوریم.
هاشم دائمی – رئیس کمیسیون حقوقی و نظارت شورای اسلامی شهر مشهد
