فلکه یا میدان موضوعی است که تفاوت آن بیشتر در شهر ما احساس می شود چرا که سالیان سال است که قدیمی تر ها به درستی از کلمه فلکه استفاده می کنند و جوان تر ها این موضوع را به حساب لهجه شیرین مشهدی ها می گذارند.
اما موضوع این جاست که زمانی که وارد مباحث حمل و نقل شهری می شوید تازه متوجه خواهید شد که قدیمی ترها به علوم شهری واقف تر از ما بوده اند.
فلکه ها در زمانی ایجاد می شوند که 2 گذر يا خيابان به هم مي رسند يك گره ترافيكي ايجاد مي شود و كارشناسان براي كنترل اين گره ترافيكي در اين محل يا چراغ هاي زماندار نصب مي كنند تا اتومبيل ها پس از توقف كامل به نوبت ادامه مسير دهند يا اينكه با ايجاد فلكه، بدون توقف و ايست كامل، گره ترافيكي كنترل مي شود، مانند فلكه شریعتی و فلسطین كه اغلب به اشتباه آن ها را ميدان مي شناسيم.
لازم به ذکر است که حتی فلکه هایی که در حال حاضر کنترل ترافیک را بر عهده دارند هم دارای استاندارد لازم نیستند، چرا که فلکه ها می بایست براي كنترل ترافيك بدون توقف نقش ایفا کنند، اما در اين محل ها به دلیل عدم کنترل مسائل حمل و نقلی مانند تقاطع عمل شده و كنترل ترافيك آن مانند چهارراه، با چراغ زماندار و توقف كامل خودروها انجام مي گردد.
اما موضوع میدان کاملا متفاوت است. میدان ها گره‌های اجتماعی و مردمی هستند که حضور انسان موجب جریان تعاملات اجتماعی و حیات زیستی می گردد. میدان های شهری باید پاسخگوی نیاز زندگی اجتماعی و جمعی شهروندان در مقیاسی بالاتر از حد محلات باشند. میدان شهری باید بتواند تجمع و کنش بین شهروندان را بارور سازد.
یکی از عناصر اصلی شالوده شهر، به ویژه در شهرهای کهن، میدان های شهری هستند. بسیاری از میدان ها به عنوان سازمان دهنده کالبدی و فضایی عناصر پیرامون خود عمل می کنند مانند میدان شهدا. میدان به عنوان یکی از اثرگذارترین فضاهای شهری در ذهن شهروندان است تا حدی که به طور معمول ساکنان یک شهر، مناطق مختلف شهرشان را توسط میدان های آن از هم باز می شناسند و ساده ترین راه نشان دادن نشانی به یک غریبه را راهنمایی وی از طریق میدان به عنوان نقطه شاخص شهری می دانند.
در طول تاریخ بیشتر میدان ها در کنار کارکرد و نقش ارتباطی، زمینه و فضایی برای انجام برخی از فعالیت های مهم اجتماعی و شهری بودند. همه انواع میدان ها از ویژگی کارکردی و کالبدی یکسان برخوردار نبودند بلکه برخی از آنها مانند میدان های عمومی، برخی از میدان های تجاری و بسیاری از میدان ها یا میدان محله ای به عنوان یک فضای مهم شهری، بسیاری از فعالیت ها و فضاهای مهم را در خود جای می دادند.
با توجه به نکات گفته شده در حال حاضر تعداد میدان های شهری به جا مانده در مشهد مانند میدان راه آهن و میدان شهدا به تعداد انگشتان دست نمی رسد و فلکه ها نیز دارای استانداردهای لازم نیستند. در کنار نقش کارکردی نقش هویتی مانند المان های استفاده شده چه درمیادین و چه در فلکه ها نیاز به توجه بیشتری دارند و با توجه به محیط قرارگیری و مفهوم القا کننده به فضا می بایست دقت بیشتری صورت گیرد. چراکه آنچه در ذهن آدمی ماندگار است زیبایی بصری نیست بلکه مفهوم و حسی است که یک المان شهری می تواند ثبت نماید.
وجیهه هوشیارفر:سردبیر پایگاه خبری اختصاصی افق اندیشان مشهد
