سالیان متمادی از نخستین تلاشها برای برنامهریزی فعالیتها در کشور میگذرد و قریب به چهار دهه است که نظام برنامهریزی و نظام بودجه به منظور مدیریت صحیح مجموعهها مورد استفاده قرار گرفته است. برنامههای کلان و چشماندازهای 20 ساله ترسیم شدهاند، تا با تدوین برنامههای میانمدت و کوتاهمدت بر مبنای آنها، در بازههای زمانی مشخص، نسبت به تعریف، تبیین، طراحی و اجرای فعالیتهای مورد نظر اقدام شود.
بر اساس قانون نوسازی و عمران شهری، مدیریت شهری ملزم به تهیه برنامههای میان مدت و سالانه برگرفته از طرحهای جامع شهری هستند، زیرا یکی از مؤثرترین سازمانهای موجود در هر شهر و استانی، حوزه مدیریت شهری و شهرداری است و این مجموعه حائز یک رابطه مستقیم با مردم در حوزههای مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و… میباشد و نقش تأثیرگذاری را در شهرنشینی واقف است.
بنابراین مهمترین عامل در توسعه شهری، وجود یک برنامه جامع و کارآمد است؛ سوابق و رویکردهای مجموعه مدیریت شهری از یک سو و عدم وجود آمار و اطلاعات دقیق و شفاف و بهروز از تمامی داشتههای شهر و شهرداری از سوی دیگر، دلالت بر مهجور ماندن برنامه در نظام مدیریت شهری و عدم توفیق در تحقق چشماندازهای کلان و هدفگذاریهای بلندمدت دارد که در واکاوی چرایی این عدم توفیق، نکات قابل تأمل بسیار است.
آنچه را که بعضاً شاهد آن هستیم این است که مجموعه مدیریت شهری به نظام برنامهریزی اصولی توجه کافی نداشته یا برنامهها و روشهای ناصحیحی به کار گرفته و در برخی موارد، شیوه دستورهای سلسلهمراتبی به برنامههای مصوب و تمرکز بیش از حد و ایجاد روشهایی همچون عاملیت،ترجیح داده شده؛ و میزان بدهی ایجاد شده شهرداری در ادوار گذشته همواره یکی از موضوعاتی بوده که منشاء بیبرنامگی در عین وجود سیستمهای پیچیده و منقبض برنامهریزی در مدیریت شهری است و آن را به عنوان یکی از مشکلات اصلی در سر راه مدیریت شهری تازه شکل گرفته مطرح مینمایند و هر دوره شاهد آن هستیم.
عدم قطعیت در تخصیص میزان بودجه سالانه به طرحها و عدم تبعیت مدیران اجرایی از اولویتهای برنامه و یا تمرکز بیش از حد در سطوح ستادی، باعث آشفتگی در اولویتبندی و اجرای طرحهای مصوب میشود. مجموعه مدیریت شهری به عنوان سکاندار این کشتی طوفان زده، میبایست دارای برنامه و آمادگی برای اجرا آن باشد تا بتواند در تفکر حاکم بر ارکان مدیریت شهری، کارگزاران، ذینفعان و همچنین شیوههای اداره شهر دگرگونی اساسی ایجاد کند؛ چرا که بهیقین چنین تحولی با مقاومت افرادی مواجه خواهدشد که منافعشان در یک فضای آشفته در مدیریت شهری تأمین میشود. از سوی دیگر مسئولین اجرایی درونسازمانی نیز که با فعالیت در بستری بدون برنامه، متمرکز و فاقد ساختار اجرایی منسجم مأنوساند، با بهمخاطره افتادن در برابر تغییرات،مقاومت نشان خواهند داد.
بر این باور هستیم که مسئولان در مسئولیتهایی که در نظام اسلامی و مدیریت شهری به عهده آنها واسپار شده است، امتحان میشوند؛ به همین خاطر میبایست همه تلاش خود را به صورت عالمانه، مبتنی بر سیاستهای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و برای خدمت بیمنت و صادقانه و نیز پیروزی در این امتحان الهی به کار گیرند تا بتوانیم موجبات رضایت ولینعمتمان حضرت علیبن موسی الرضا علیه آلاف التحیه و الثناء و شهروندان مشهدالرضا علیه السلام را کسب نماییم.
حسین حسامی رئیس کمیسیون برنامه و بودجه، فناوری اطلاعات و منابع انسانی شورای اسلامی شهر مشهد مقدس