مطالعات مختلف این طور نشان داده است که اجرای برنامه‌های عدالت اجتماعی و فقرزدایی، هم منجر به توسعه می‌شود و هم پایداری توسعه؛ چون فقر هم خودش مانع توسعه است و هم مادر سایر موانع توسعه.
معتقدیم هرچه مردم ثروتمندتر باشند، شهرداری راحت‌تر به کارهایش می‌پردازد. شهر ثروتمند یعنی مردم ثروتمند. باید به این سمت برویم، نه اینکه فقط شهرداری یا نهاد ثروتمند داشته باشیم. شهر ثروتمند فقط با بودجه دولتی یا مالیات اداره نمی‌شود، بلکه باید بخش خصوصی به میدان بیاید. با صدای بلند اعلام می‌کنم که مدیریت شهری از حضور سرمایه گذاران سالم در مشهد حمایت می‌کند و همه توانمان را به کار می‌بندیم تا بتوانیم زمینه آرامش مردم به واسطه حضور سرمایه گذاران داخلی و خارجی را فراهم کنیم.» این‌ها بخش‌هایی از صحبت‌های سید عبدا… ارجائی، شهردار مشهد، در نخستین نشست خبری اش با خبرنگاران بود که توجه رسانه‌ها را جلب کرد و از نگاهی نو حکایت داشت که به جای بخشی نگری و توجه صرف به شهرداری ثروتمند، وجود شهر و مردمی ثروتمند را حلقه‌های نخست برای رسیدن به این هدف می‌داند.
اقتضای چنین نشستی با انبوه میهمانان و سؤال ها، رعایت اختصار در پاسخ‌ها بود. بحث و تبادل نظر درباره صحبت‌های سکان دار مدیریت شهری در کلان شهر برکت و کرامت را باید در فرصتی مفصل و فضایی باز دنبال کرد. آنچه در ادامه می‌خوانید، دیدگاه یکی از کارشناسان شهرمان درباره کلیدواژه‌های شهر ثروتمند، مردم ثروتمند و تسهیل در کارکرد‌های شهرداری است.
پیش نیاز‌های شهر ثروتمند
اعتقاد دارد در پرداختن به هر موضوعی، حتی آن‌هایی که به خودی خود خیلی مهم هستند، باید به پیش نیازهایش توجه کرد، وگرنه نتیجه‌ای که باید گرفته نمی‌شود. وی شهر ثروتمند، مردم ثروتمند و تأثیرش در کمیت و کیفیت خدمات شهرداری را در زمره همین مباحث مهم می‌داند که پیش نیاز‌هایی دارد. سیدعلی عقیلی دکترای مدیریت کسب وکار دارد و مطالعاتی که در زمینه آینده پژوهی انجام داده است، به اضافه تجربه حضور در کشور‌های مختلف، باعث شد به سراغش برویم.
او عدالت اجتماعی در حوزه شهری را مقدم بر موضوع شهر ثروتمند بیان می‌کند و با اشاره به رشد شتابان شهرنشینی، از آسیب‌های متعددی می‌گوید که بی عدالتی اجتماعی در حوزه شهری یکی از آن هاست.
عقیلی به موضوع شکاف فزاینده بین مفهوم عدالت اجتماعی و واقعیت‌های موجود در جامعه گریز می‌زند و تأکید می‌کند: مطالعات مختلف این طور نشان داده است که اجرای برنامه‌های عدالت اجتماعی و فقرزدایی، هم منجر به توسعه می‌شود و هم پایداری توسعه؛ چون فقر هم خودش مانع توسعه است و هم مادر سایر موانع توسعه. به عنوان مثال اگر به بحث فقرزدایی ذیل موضوع عدالت اجتماعی به درستی پرداخته نشود، می‌تواند به آشوب‌های اجتماعی منجر شود.
او اضافه می‌کند: تأکید آقای شهردار بر موضوع حمایت از سرمایه گذاری در شهر کاملا صحیح است، اما اگر موضوعاتی مثل عدالتی اجتماعی بر آن مقدم نباشد، تبعات بی عدالت اجتماعی می‌تواند مانعی شود برای همان حمایت از سرمایه گذاری تأکید شده.
این آینده پژوه، توزیع متوازن امکانات و خدمات شهری را از شاخص‌های عدالت اجتماعی در شهر‌ها برمی شمارد و می‌گوید که توزیع نامتوازن باعث ایجاد وضعیتی با عنوان «شمال اجتماعی» در یک سوی شهر و ایجاد محلات فقیرنشین در سوی دیگر شهر می‌شود که برای لوکیشن سریال‌های دهه ۶۰ استفاده می‌شود.
لازم هست، کافی نیست
عقیلی درباره تأثیر ثروتمندبودن شهر و شهروندان بر کیفیت خدمات شهرداری می‌گوید: شرط لازم برای بهترعمل کردن شهرداری به وظایفش، ثروتمندبودنش است، اما شرط کافی این نیست. در بیشتر شهر‌های دنیا پول وجود دارد، اما از رضایتمندی از ساختار اداره شهر خبری نیست.
این دکترای مدیریت کسب وکار، شهر‌هایی مثل بوینس آیرس، قاهره و بانکوک را مثال می‌زند که مرز بین فقر و ثروت در آن فاحش است. به طوری که در این سمت، خانواده‌های کپرنشین و در طرف دیگر، برج‌های سربه فلک کشیده را می‌بینیم. او اضافه می‌کند: دهلی و بمبئی هم که گفتن ندارد. در کلکته با جمعیتی بیش از ۱۶ میلیون نفر، خیابانی به نام هیما چالپرادش وجود دارد که شبی ۲ میلیون نفر در آن می‌خوابند. معنی این وضعیت، نبود ثروت نیست، بلکه توزیع نامتوازن آن است.
او در پاسخ به اینکه اگر ثروتمندبودن شهرداری شرطی کافی برای بهبود عملکردش نیست، پس شرط کافی چیست، پاسخ می‌دهد: شرط کافی برای اینکه ثروتمندبودن شهرداری به بهبود عمل به وظایفش منجر شود، عدالت اجتماعی است؛ نه با مبنای مکاتبی مثل مارکسیسم، بلکه به فرمایش رهبر معظم انقلاب، عدالت اجتماعی برمبنای اسلام.
عقیلی برنامه شهرداری برای اختصاص ۳۸ درصد بودجه عمرانی اش را در سال ۱۴۰۱ به مناطق کم برخوردار مثبت ارزیابی و تأکید می‌کند: همه امکانات شهر دست شهرداری نیست. به جاده کلات که می‌رویم به سختی یک شعبه بانک پیدا می‌کنیم و در عوض، در برخی خیابان‌های شهر با ازدحام شعبه‌های بانکی روبه رو هستیم. حاکمیت باید به این جمع بندی برسد. مسئول محلی اش می‌شود استانداری و همه دستگاه‌های اجرایی.
فرصت‌های ویژه مشهد
او درباره یکی دیگر از محور‌های صحبت شهردار در نشست خبری گذشته اش که به موضوع حمایت از ورود سرمایه به نفع شهر و شهروندان اشاره می‌کند نیز می‌گوید: برای دستیابی به این هدف، چاره‌ای نیست به جز توجه به مزیت رقابتی مشهد، یعنی ویژگی‌ای که آن را از دیگر کلان شهر‌ها متمایز می‌کند.
عقیلی می‌گوید: نگاهمان خواه تاریخی باشد و خواه آینده پژوهانه، مزیت رقابتی گذشته، حال و آینده مشهد گردشگری زیارت و وجود مضجع شریف امام هشتم (ع) است. براساس آخرین گزارش مجمع جهانی اقتصاد درباره رقابت پذیری گردشگری و سفر، درحالی از میان ۱۴۰ کشور دنیا رتبه ۹۸ را کسب کرده ایم که در ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی جزو ۱۰ کشور اول دنیا و در جاذبه‌های طبیعی، جزو پنج کشور نخست دنیا هستیم. در برخی زمینه‌ها نیز مزیت رقابتی فوق العاده‌ای داریم. مثلا به دلیل کم شدن ارزش ریال در برابر دلار، از نظر مزیت رقابتی قیمت، ایران رتبه اول را در دنیا دارد.
او با مقایسه آمار ۸۰ میلیون نفری جذب گردشگر سالانه در کشور فرانسه با آمار ۳۰ تا ۴۰ میلیونی ورود زائر به مشهد، از فرصت‌های بالقوه‌ای می‌گوید که در شهر وجود دارد، اما نبود برنامه ریزی، سرگرم بودن به دوگانه‌هایی مثل زائر و گردشگر و… مانع استفاده شهر و شهروندان از فرصت حضور زائران می‌شود.
نبود نقشه‌ای جامع برای احصای نیاز‌های زائران و برنامه ریزی برای رفع این نیازها، نکته دیگری است که به عقیده این آینده پژوه، بر جذب سرمایه گذار مقدم است. او به استقرار شرکت‌های دانش بنیان ملی در مشهد نیز اشاره می‌کند که می‌شود از توانشان برای درآمدزایی و حل مسائل شهر استفاده کرد.
حذف ویزا میان ایران و عراق، پیش بینی سفر ۸ میلیون گردشگر عراقی در سال آینده به ایران و حضور ۹۷ درصد آن‌ها در مشهد، احتمال ترمیم روابط با عربستان، احتمال بازگشایی کنسولگری این کشور در مشهد و افزایش حجم زائران به مقصد مشهد را هم به فهرست فرصت‌های پیش روی شهر اضافه و دوباره تأکید می‌کند: تسهیل فضا برای سرمایه گذاری بر تهیه نقشه‌ای جامع مقدم است که در آن معلوم باشد ما در چه زمینه‌هایی کمبود داریم و سرمایه گذار را در چه جا‌هایی باید مشغول کنیم.
منبع: شهرآرا
